W ostatnim czasie miałam wiele styczności z osobami, które w związku z nieprzewidzianymi okolicznościami życiowymi zostały postawione w sytuacji, jak im się wydawało bez wyjścia. Wskutek nagłych zamian, takich jak utrata pracy, pogorszenie zdrowia – popadli w trudności finansowe, z których nie widzieli żadnego dobrego rozwiązania. Ich długi i narastające odsetki oraz dobijający się do drzwi wierzyciele stali się codziennością, z którą nie potrafili sobie samodzielnie poradzić. Niewielu z nich wiedziało, że dnia 31 grudnia 2014 r. weszły w życie przepisy zmieniające ustawę „prawo upadłościowe i naprawcze”, w zakresie postępowania upadłościowego osób nieprowadzących działalności gospodarczej (tzw. upadłości konsumenckiej). Dzięki tej nowelizacji przepisów, złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej oraz jej ogłoszenie zostały znacznie uproszczone. Dlatego chciałabym w dzisiejszym wpisie zapoznać Cię z procedurą ogłoszenia upadłości konsumenckiej oraz jej konsekwencjami prawnymi wobec konsumenta. Szczerzę życzę, abyś nigdy nie musiał z tej furtki korzystać, jednakże w mojej ocenie dobrze jest znać podstawowe zagadnienia z nią związane, aby nie dopuścić do sytuacji, w której spirala zaciągniętych zobowiązań doprowadzi Cię do utraty poczucia bezpieczeństwa i stabilności w Twoim życiu.
Zacznę od wyjaśnienia definicji co kryje się pod pojęciem upadłości konsumenckiej. Tak więc upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym przewidzianym dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów), którzy stali się niewypłacalni. Niewypłacalność zgodnie z definicją zawartą w ustawie prawo upadłościowe i naprawcze jest to stan, w którym dłużnik nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Ponadto, stan ten musi mieć charakter trwały. W orzecznictwie utrwaliło się bowiem stanowisko, że „krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie stanowi podstawy ogłoszenia upadłości, gdyż o niewypłacalności w rozumieniu art. 11 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, można mówić dopiero wtedy, gdy dłużnik z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2011 roku, V CSK 211/ 10).
Upadłość konsumencka pełni tak naprawdę dwie podstawowe funkcje:
1. oddłużenie niewypłacalnego konsumenta poprzez umorzenie całości lub części długów konsumenta w stosunku do jego wierzycieli, których konsument nie jest, ani nie będzie w stanie zapłacić
2. windykację należności od niewypłacalnego konsumenta przez jego wierzycieli.
Należy mieć na uwadze, iż upadłość konsumencka umożliwia zwolnienie konsumenta z długów, albowiem prawomocnie zakończenie postępowania prowadzi do umorzenia wszelkich zobowiązań dłużnika, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości i nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym lub w wyniku wykonania planu spłaty. Zatem skutkiem zakończenia postępowania jest całkowite uwolnienie konsumenta z jego dotychczasowych długów. Jednakże dłużnik w trakcie toczącego się postępowania ma obowiązek współdziałać z wymiarem sprawiedliwości oraz wykazać, iż nie doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Jednocześnie sąd przeanalizuje, czy dłużnik nie podejmował działania na szkodę swoich wierzycieli oraz czy w toku trwającego postępowania nie ukrywał majątku. Pamiętaj, iż sporządzając wniosek należy bardzo rzetelnie przygotować jego uzasadnienie, przy którym warto zaciągnąć porady adwokata, albowiem od jego ocena dokonana przez sąd, przesądzi o dalszych losach postępowania.
Postępowanie upadłościowe konsumenta ma także za zadanie kumulatywne zaspokojenie wszelkich zgłoszonych roszczeń wierzycieli dłużnika zarówno wymagalnych jak i niewymagalnych, zebranych w jednym postępowaniu. Sędzia komisarz wyznacza w sprawie syndyka, który ma za zadanie m.in. dokonanie spisu całego majątku konsumenta, weryfikację roszczeń wierzycieli, spieniężenie majątku dłużnika oraz spłatę jego zobowiązań.
Warto także zapoznać się z konsekwencjami, jakie niesie za sobą ogłoszenie upadłości konsumenckiej. I tak:
– wraz z ogłoszeniem upadłości cały majątek dłużnika staje się jedną „masą upadłości”, która jest zarządzana przez wyznaczonego przez sędziego komisarza syndyka – jest to równoznaczne z tym, że konsument nie może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem (np.: sprzedać auta, wynająć mieszkania);
– upadły ma obowiązek wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, dokumentację dotyczącą swojego majątku – w przeciwnym razie postępowanie upadłościowe zostanie umorzone przez sąd, co uniemożliwi dłużnikowi skorzystania z możliwości oddłużenia w przeciągu następnych dziesięciu lat;
– po ogłoszeniu upadłości syndyk sporządza inwentaryzację majątku masy upadłości, a następnie przystępuje do sprzedaży majątku upadłego konsumenta – za wyjątkiem przedmiotów pierwszej potrzeby – wyłączonych spod egzekucji.
Przedmioty wyłączone spod egzekucji – zgodnie z art. 829 kodeksu postępowania cywilnego, to:
1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
3) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
4) część wynagrodzenia;
5) część środków zgromadzonych na rachunkach bankowych;
6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
7) produkty lecznicze;
8) przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.
– wraz z ogłoszeniem upadłości wymagalne stają się wszelkie zobowiązania konsumenta – tak więc zaciągnięty kredyt, którego termin spłaty jeszcze nie upłynął, staje się wymagalny w pełnej wysokości;
– wraz z ogłoszeniem upadłości konsument może zawierać tylko drobne umowy życia codziennego (zakupy jedzenia, środków czystości itp.), które pokrywane będą z tych funduszy, które nie podlegały zajęciu przez syndyka;
– ogłoszenie upadłości wstrzymuje wszelkie postępowania sądowe oraz egzekucyjne prowadzone dotychczas przeciwko dłużnikowi.
Aby skutecznie rozpocząć procedurę upadłości, należy złożyć prawidłowo sformułowany wniosek do właściwego sądu. Tylko osoba fizyczna, nie prowadząca działalności gospodarczej lub nie będąca wspólnikiem osobowej spółki handlowej (minimum od roku) jest uprawiona do wystąpienia z takim wnioskiem. Warto także mieć na uwadze, iż w przypadku małżeństwa, każdy z małżonków musi złożyć wniosek indywidulanie.
Na zakończenie pragnę dodać, że nie w każdym przypadku sąd ogłosi upadłość dłużnika, albowiem istnieją negatywne przesłanki, które uniemożliwią konsumentowi skuteczne oddłużenie. Nie ma możliwości ogłoszenia przez sąd upadłości m.in, jeżeli konsument doprowadził do swojej niewypłacalności albo istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa (np.: zaciągnął kredyt z założeniem ze go nie spłaci); w stosunku do konsumenta prowadzono już konsumenckie postępowanie upadłościowe, ale zostało ono umorzone z innych przyczyn niż na wniosek konsumenta; konsument miał obowiązek złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca, a tego nie zrobił; konsument podał we wniosku nieprawdziwe lub niezupełne dane; w okresie 10 lat przed dniem złożenia wniosku, względem konsumenta toczyło się już konsumenckie postępowanie upadłościowe, które zakończyło się całościowym lub częściowym oddłużeniem.
Znowelizowana ustawa wprowadziła dodatkowo możliwość zawarcia przez niewypłacalnych konsumentów układu ze swoimi wierzycielami, co może znacznie przyśpieszyć postępowanie. Nie oznacza to jednak zupełnej dowolności i automatyzmu przy rozpoznawaniu przez sąd złożonego przez dłużnika wniosku, albowiem każdy przypadek nadal będzie analizowany indywidualnie w oparciu o ustawowe przesłanki, które każdy dłużnik winien spełnić.
Jeżeli zatem popadłeś w długi i rozważasz możliwość wszczęcia postępowania o ogłoszenie upadłości, to zapraszam do kontaktu z Kancelarią, która nie tylko profesjonalnie przygotuje dla Ciebie wniosek do sądu, ale także udzieli merytorycznego wsparcia w trakcie toczącego się postępowania.
